พระพุทธรูปบุเงิน สมัยสุโขทัย 

หมวดกำแพงเพชร ศิลปะช่างหลวง

        พระพุทธรูป  สมัยสุโขทัย  หมวดกำแพงเพชร สกุลช่าง กำแพงเพชร  มีพุทธลักษณะโดยทั่วไปเหมือนกับ พระพุทธรูป  สมัยสุโขทัย  หมวดใหญ่  คือ พระรัศมีเป็นเปลว  ขมวดพระเกศาเล็ก  พระพักตร์รูปไข่  พระขนงโก่ง  พระเนตรเหลือบลงต่ำ  พระนาสิกงุ้ม  ตามแบบลักษณะของมหาบุรุษอินเดีย พระโอษฐ์อมยิ้มเล็กน้อย  พระอังสาใหญ่  บั้นพระองค์เล็ก  ครองจีวรห่มเฉียง  ชายจีวรยาวลงมาถึงพระนาภี  ปลายจีวรเป็นเขี้ยวตะขาบ ลักษณะของวงพระพักตร์ตอนบน  จะกว้างกว่าตอนล่างมาก อย่างสังเกตเห็นได้ชัด  พระหนุ (คาง) จะแหลม   จัดเป็นพระพุทธรูปที่มีความงดงามอีกหมวดหนึ่ง พระบุเงิน หรือบุทอง  มักพบตามพระเจดีย์เก่าๆ ไม่ว่าจะเป็นกรุวัดราชบูรณะ  วัดลิงขบ  วัดอินทรวิหาร  จ.สุโขทัย  รวมทั้งบางวัดใน จ.กำแพงเพชร และ จ.พระนครศรีอยุธยา   ฯลฯ

        นอกจากนี้ยังพบทางภาคอีสาน ที่พระธาตุพนม และตามเจดีย์พระธาตุต่างๆ  เป็นศิลปะแบบลานช้าง หรือลาว   ตามเจดีย์หรือกรุเก่าๆ  ทางลานช้าง ก็พบมากเช่นกัน  และมีศิลปะงดงามมากที่สุด  บางองค์พระพักตร์เป็นศิลปะเชียงแสน  อาทิ พระแก้วเมืองฮอด การทำพระบุเงิน หรือพระบุทอง  ต้องนำเนื้อเงิน หรือเนื้อทอง มาตีแผ่ให้เป็นแผ่นบางๆ  ตัดให้ได้ขนาด  แล้วนำไปบุหุ้มกับหุ่น ซึ่งทำด้วยดิน ขี้เลื่อย ว่าน และดอกไม้แห้ง  โดยกดให้เนื้องานติดแนบกับหุ่นสนิท  จากนั้นจึงใช้ค้อนตอกตัวตุ๊ดตู่ลงไป  ทำเป็นรอยรายละเอียดต่างๆ พระบุเงิน บุทอง ไม่ใช่พระแก้บน  การทำพระบุเงิน หรือบุทองของคนโบราณนั้น  ไม่ใช่เพราะต้องการประหยัดเนื้อโลหะ  เพราะสมัยก่อนนั้นโลหะยังมีมาก และหาได้ง่าย  หากแต่เป็นเพราะ “ศรัทธา” ใครมีศรัทธามาก ก็จะลงทุนลงแรงมาก  ต้องหาวัสดุ  และต้องจ้างช่างมาค่อยๆ ทำกระบวนการทำ กินเวลากว่าการสร้างพระพิมพ์มาก การทำพระบุเงิน หรือบุทอง  คงจะนิยมทำกันในหมู่ชุมชนชั้นผู้มั่งคั่ง ในสมัยก่อน  เมื่อแล้วเสร็จก็จะบรรจุลงกรุอีกประการหนึ่ง ว่านในหุ่นแกนกลางของพระบุ  เป็นมงคลวัสดุศักดิ์สิทธิ์  คนโบราณให้ความนับถือมาก  บางชนิดใช้เป็นยา  บางชนิดใช้เป็นเครื่องหอม  บางชนิดใช้เป็นเครื่องรางของขลัง  บางชนิดก่อให้เกิดลาภผล

        การปลูกว่านของคนโบราณมีพิธีรีตอง เวลาจะรดน้ำต้องเสกคาถากำกับ ตามชนิดของว่าน  การขุดก็ต้องทำในวันเดือนต่างๆ กัน  เช่น  ข้างขึ้น ข้างแรม หรือมีวันงดเว้นการขุด  ก็ต้องปฏิบัติตาม  เวลาขุดก็มีพิธีเรียกขวัญว่านก่อน จึงค่อยๆขุดนำหัวว่านขึ้นมาว่านที่เป็นมงคลตามชื่อเรียกในสมัยปัจจุบัน  แต่สมัยโบราณอาจจะเรียกอีกอย่างหนึ่งก็ได้

ขอขอบพระคุณ  คุณพรรค คูวิบูลย์ศิลป์  ผู้เอื้อเฟื้อภาพ  พระพุทธรูปสมัยสุโขทัย บริสุทธิ์  /  ขอขอบพระคุณ ภาพพระพุทธรูปบุเงิน สมัยสุโขทัย และข้อมูลจาก คุณศราพงค์ วงค์น้ำ  (ไก่ สวนดอก เชียงใหม่)